Βασικές Έννοιες
Κατά τη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπόψιν η παρουσία και του υγιούς μαστού, από άποψη τόσο ογκολογική όσο και αισθητική. Αυτό συνεπάγεται όλο τον προβλεπόμενο απεικονιστικό έλεγχο, ώστε να αποκλειστεί η πιθανότητα μιας σύγχρονης κακοήθειας στον υγιή μαστό και ακολούθως την εκτίμηση της αισθητικής του κατάστασης. Το ζητούμενο μετά από μια επέμβαση στον πάσχοντα μαστό είναι η επίτευξη συμμετρίας με τον υγιή, ώστε:
- αισθητικά, οι δύο μαστοί να είναι παρόμοιου μεγέθους και σχήματος, με αντίστοιχες θέσεις στο θώρακα και παρόμοια πτώση, ώστε να δίνουν ένα οπτικό αποτέλεσμα που να πλησιάζει την πρότερη κατάσταση ή και να τη βελτιώνει
- λειτουργικά, να μην υπάρχει μεγάλη ανισομέρεια ανάμεσα στα δύο ημιθωράκια που επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών
Σε περιπτώσεις ογκεκτομής και άρα αφαίρεσης μικρού σχετικά τμήματος του πάσχοντος μαστού είναι δυνατό η συμμετρία μεταξύ των μαστών να μην διαταραχθεί σε σημαντικό βαθμό. Ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις χρειάζεται κάποια επέμβαση για την αποκατάσταση της συμμετρίας των μαστών. Συγκεκριμένα:
- σε ογκοπλαστικές επιπέδου ΙΙ, όπου αφαιρείται μεγάλο τμήμα του πάσχοντος μαστού και άρα υπάρχει αναπόφευκτη μείωση του μεγέθους του
- σε ογκεκτομές με προϋπάρχουσα ανισομαστία
- σε περιπτώσεις μαστεκτομής με αποκατάσταση
Τα βασικά στοιχεία που παίζουν ρόλο στην εικόνα του μαστού είναι:
- το μέγεθός του
- η θέση του στο θώρακα
- οι σύνδεσμοί του σε σχέση με το δέρμα του θωρακικού τοιχώματος
- η πτώση του
- η θέση του συμπλέγματος θηλής- θηλαίας άλω
- η ποιότητα του δέρματός του
- η ύπαρξη συγγενών ανωμαλιών στην ανάπτυξή του
Η επέμβαση στον υγιή μαστό έρχεται από το χώρο της αισθητικής πλαστικής χειρουργικής με στόχο την παρέμβαση σε ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω στοιχεία ώστε να επιτευχθεί συμμετρία. Σημαντική προϋπόθεση είναι η επέμβαση συμμετρίας να ακολουθεί τη θεραπευτική επέμβαση, η οποία αφήνει πίσω της μετεγχειρητικό οίδημα. Οι επικουρικές θεραπείες άλλωστε επηρεάζουν το τελικό αποτέλεσμα, οι συστηματικές με επιβράδυνση της επούλωσης και οι ακτινοθεραπείες με δημιουργία σημαντικού οιδήματος που αποδράμει με αργό ρυθμό. Η επιλογή, ο σχεδιασμός και η εκτέλεση μιας επέμβασης συμμετρίας στον υγιή μαστό είναι σημαντικό να γίνει με βάση την οριστική εικόνα του πάσχοντος μαστού μετά την ολοκλήρωση των θεραπειών του, χειρουργικών και επικουρικών.
Ανόρθωση- Μαστοπηξία Μαστού
Όταν εκτιμάται ότι το μέγεθος του υγιούς μαστού είναι παρόμοιο με αυτό του ετερόπλευρου, είτε μετά από μια ογκεκτομή είτε μετά από αποκατάσταση, και διαφέρουν μόνο ως προς την πτώση, τότε η ενδεδειγμένη επέμβαση στον υγιή μαστό είναι η ανόρθωση ή μαστοπηξία.
Ως πτώση του μαστού ορίζεται η σταδιακή χαλάρωση των συνδέσμων του μαζικού αδένα μέσα σε ένα πλεονάζοντα δερματικό φάκελο, με αποτέλεσμα την κάθοδό του και τη σταδιακή αλλαγή της θέσης της θηλής από το πιο προέχον σημείο της σφαίρας του μαστού σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό της υπομαστικής πτυχής, Η πτώση αυτή έχει διαβαθμίσεις 4 σταδίων και η αντιμετώπισή της είναι χειρουργική.
Η επέμβαση της ανόρθωσης – μαστοπηξίας στόχο έχει την αφαίρεση του πλεονάζοντος δέρματος ώστε να δημιουργηθεί ένας μικρότερος δερματικός φάκελος που θα εφαρμόζει πλήρως στον υπάρχοντα αδένα και θα τον «αναστηλώνει» στην αρχική του θέση. Παράλληλα επανατοποθετεί το σύμπλεγμα θηλής- θηλαίας άλω στο κέντρο του ανορθωμένου μαστού και στο πιο προέχον σημείο αυτού.
Η έκταση του δέρματος που πρέπει να απομακρυνθεί εξαρτάται από τη βαρύτητα της πτώσης του αδένα και καθορίζει και την έκταση των χειρουργικών τομών. Σε μικρού βαθμού πτώση μπορεί να αφαιρεθεί και μικρή ποσότητα δέρματος μέσω περιθηλαίας τομής, ενώ μεγαλύτερη πτώση και επιβάλλει τη μεγαλύτερη αφαίρεση δέρματος και την επέκταση των τομών στον κάτω πόλο του μαστού και ίσως και την υπομαστική πτυχή. Κατά τη μετεγχειρητική πορεία είναι σημαντική η σωστή υποστήριξη του ανορθωμένου μαστού και η φροντίδα των χειρουργικών τραυμάτων για γρήγορη επούλωση και ομαλή εξέλιξη των ουλών.
Μειωτική Μαστού
Όταν ο υγιής μαστός είναι σαφώς μεγαλύτερος από τον πάσχοντα μετά τη θεραπεία του καρκίνου, και άρα έχουμε ανισομαστία υπέρ του υγιούς, η ενδεδειγμένη επέμβαση συμμετρίας είναι μειωτική του υγιούς μαστού.
Κατά τη διαδικασία της μείωσης αφαιρείται ένα τμήμα του μαστού με τέτοιο τρόπο ώστε το τμήμα που θα παραμείνει να έχει το επιθυμητό μέγεθος. Παράλληλα ανακατασκευάζεται και δημιουργείται μια νέα σφαίρα με μικρότερο μέγεθος ενώ και εδώ η θηλή επανατοποθετείται στο κεντρικότερο σημείο του νέου μαστού. Εάν υπάρχει εκτός από διαφορά μεγέθους και αρκετή πτώση αφαιρείται και επιπλέον δέρμα ώστε να επιτευχθεί και ανόρθωση παράλληλα με τη μείωση.
Κομβικής σημασίας σε όλη αυτή τη διαδικασία είναι η διατήρηση της αγγείωσης των αδενικών κρημνών που δημιουργούνται και απαραίτητα του συμπλέγματος θηλής- θηλαίας άλω. Χαρακτηριστικά, η αγγείωση του μαζικού αδένα είναι από 3 πηγές:
– τα μασχαλιαία αγγεία
– τα έσω μαστικά αγγεία και
– τα μεσοπλεύρια αγγεία.
Η αγγείωση του συμπλέγματος προέρχεται από δύο βασικές οδούς:
– τη δερματική, από όλο το δέρμα του μαστού
– την παρεγχυματική, από τον υποκείμενο αδένα
Στη διαδικασία της μείωσης, καθώς η θηλή αλλάζει θέση σε πιο υψηλό σημείο, αποκόπτεται σε ένα βαθμό από το περιβάλλον δέρμα, με αποτέλεσμα να είναι ζωτικής σημασίας η άρδευση που λαμβάνει από τον αδένα. Διάφορες τεχνικές μείωσης έχουν αναπτυχθεί με βάση την πηγή της αγγείωσης του αδένα που θα διατηρήσει τη θηλή στο νέο μαστό, όπως μείωση με διατήρηση κάτω, άνω ή έσω κρημνού. Οι τομές εξάλλου που διενεργούνται εξαρτώνται από την έκταση της μείωσης και περιλαμβάνουν ένα περιθηλαίο σκέλος και ένα στον κάτω πόλο του μαστού με πιθανή επέκταση και στην υπομαστική πτυχή. Τέλος, σε περιπτώσεις γιγαντομαστίας ή με πτώση της θηλής σε πολύ χαμηλό επίπεδο κάτω από την υπομαστική πτυχή, ενδέχεται να μην είναι εφικτή η διατήρηση του συμπλέγματος με αδενικό κρημνό, οπότε αφαιρείται και επανατοποθετείται στο νέο μαστό ως ελεύθερο δερματικό μόσχευμα.
Μετεγχειρητικά είναι απαραίτητη η χρήση ενισχυμένου στηθόδεσμου ώστε να υποστηρίζεται ο νέος μαστός για διάστημα ικανό ώστε να ολοκληρωθεί η επούλωση τόσο του αδένα όσο και των χειρουργικών τομών
Αυξητική Μαστού
Σε περιπτώσεις αποκατάστασης μαστού μετά μαστεκτομή, είναι δυνατό να επιτύχουμε με βάση την επιθυμία της ασθενούς μεγαλύτερο μέγεθος μαστού από το φυσικό της. Στην περίπτωση αυτή ο υγιής μαστός πρέπει να ενισχυθεί σε μέγεθος ώστε να πλησιάσει αυτό του αποκατεστημένου με τη βοήθεια ενός ενθέματος σιλικόνης που θα προστεθεί στον υπάρχον μαζικό παρέγχυμα.
Ποικιλία τεχνικών έχουν αναπτυχθεί με στόχο το φυσικό σχήμα του αυξημένου μαστού και την αποφυγή εμφανών ουλών. Ανάλογα με την τομή διακρίνουμε την αυξητική με:
– περιθηλαία τομή, κατά την οποία το ένθεμα τοποθετείται στην επιθυμητή θέση διαμέσου του μαζικού αδένα
– υπομαστική τομή λίγων εκατοστών, όπου το ένθεμα τοποθετείται από τη βάση του αδένα
– μασχαλιαία τομή, όπου τοποθετείται από τη μασχαλιαία απόφυση του μαστού
Ανάλογα με τη θέση του ενθέματος σε σχέση με το μαστό, διακρίνουμε την αυξητική:
– με το ένθεμα κάτω από το μαζικό αδένα και πάνω από το μείζονα θωρακικό μυ
– με το ένθεμα, κάτω από το μείζονα θωρακικό μυ
– διπλής θέσης κάτω από το μείζονα κατά το άνω τμήμα του και κάτω από την περιτονία του μαστού κατά τον κάτω πόλο του.
Η μετεγχειρητική πορεία είναι ομαλή και η επιστροφή της ασθενούς στην καθημερινότητά της άμεση.