Εξατομικευμένη Πρόληψη
Η έννοια της εξατομίκευσης περνάει σταδιακά από τη στοχευμένη θεραπεία, που ήταν το πρώτο πεδίο στο οποίο εφαρμόστηκε, και στη διαδικασία της δευτερογενούς πρόληψης. Η φιλοσοφία της εξατομικευμένης προσέγγισης λαμβάνει υπόψιν το γεγονός ότι κάθε άτομο, ακόμα και εάν ανήκει σε έναν ευρύτερο πληθυσμό, φέρει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τόσο σε γενετικό όσο και περιβαλλοντικό επίπεδο, τα οποία θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν κατά τη δημιουργία συστάσεων και την εφαρμογή οδηγιών. Ταυτόχρονα, πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν οι αξίες, επιθυμίες και δυνατότητες κάθε ατόμου.
Στο πλαίσιο μιας εξατομικευμένης προσέγγισης πρόληψης, ο προσδιορισμός των παραγόντων κινδύνου ενός ατόμου είναι βασικής σημασίας. Συχνά ανευρίσκουμε ποικίλους παράγοντες που έχουν σημαντική ισχύ ο καθένας π.χ μια γυναίκα 42 ετών, αυξημένου BMI με μητέρα με Ca μαστού σε ηλικία 45 ετών, με πολύ πυκνούς μαστούς που έλαβε ορμονικά σκευάσματα για εξωσωματική γονιμοποίηση και τεκνοποίησε στα 40 έτη. Η ακριβής εκτίμηση του κινδύνου είναι μάλλον σύνθετη και για το λόγο αυτό λαμβάνεται υπόψιν ο ισχυρότερος παράγοντας, που στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι το οικογενειακό ιστορικό. Επιπλέον, έχουν διαμορφωθεί μαθηματικά μοντέλα που συνυπολογίζουν τους πιο σημαντικούς παράγοντες και καταλήγουν σε ένα συνολικό κίνδυνο για το συγκεκριμένο άτομο. Με βάση αυτά τα μοντέλα (Gail, Tyrer-Cuzek, Myriad, BRCAPRO κλπ) που ποικίλουν ανάλογα με τους παράγοντες στους οποίους δίνουν βαρύτητα, υπολογίζεται ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού κατά τη διάρκεια της ζωής (lifetime risk) του ατόμου. Διαμορφώνονται κατ’αυτό τον τρόπο, 3 διαβαθμίσεις:
o Χαμηλός κίνδυνος: Lifetime Risk 10 % (μικρότερος από 1,7% στα επόμενα 5 χρόνια)
o Μέσος Κίνδυνος: Lifetime Risk 15 – 20% ( > 1,7% στα επόμενα 5 χρόνια)
o Υψηλός κίνδυνος: Lifetime Risk > 25% (> 3 % στα επόμενα 5 χρόνια)
Μάλιστα, σύμφωνα με πρόσφατη αμερικάνικη οδηγία, κάθε γυναίκα πρέπει να έχει την πρώτη συμβουλευτική της συνεδρία με εξειδικευμένο στις παθήσεις του μαστού κλινικό γιατρό στα 30 χρόνια της, ώστε να προσδιοριστεί σε ποια ομάδα κινδύνου ανήκει και να καθοριστεί το πλάνο της παρακολούθησής της. Σε κάθε περίπτωση, ακολουθείται ένα αντίστοιχο πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου με τις κατάλληλες εξετάσεις και την ενδεικνυόμενη συχνότητα αυτών. Για παράδειγμα, σε άλλο πρόγραμμα ελέγχου θα τεθεί μια γυναίκα 30 ετών με γονιδιακή μετάλλαξη και σε διαφορετικό μια γυναίκα 55 ετών, χωρίς οικογενειακό ιστορικό με λιπώδεις μαστούς και ευνοϊκούς παράγοντες κινδύνου (χαμηλό BMI, άσκηση, τεκνοποίηση πριν τα 30 κλπ).
Παρεμβατική Πρόληψη
Για τις γυναίκες με σημαντικά αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού (> 20% lifetime risk), εξαιτίας είτε ενός ατομικού ιστορικού προκαρκινικών αλλοιώσεων του μαστού (πορογενής ή λοβιακή ατυπία) είτε λόγω οικογενειακού ιστορικού καρκίνου του μαστού ή συναφών καρκίνων, μπορούν να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού. Τα μέτρα αυτά διακρίνονται σε 2 κατηγορίες:
Φαρμακευτικά: χορηγούνται φάρμακα που μειώνουν τη δράση των οιστρογόνων στον οργανισμό. Τα φάρμακα αυτά είναι τα μη στεροειδή αντιοιστρογόνα Ταμοξιφαίνη (Tamoxifen) και Ραλοξιφαίνη (Raloxifene- Evista) και το στεροειδές αντισοιστρογόνο Εξεμεστάνη (Exemestane – Aromasin). Σε σειρά μελετών έχει βρεθεί ότι μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού κατά 50 % στη δεκαετία.
Χειρουργικά: σε ασθενείς με πολύ υψηλό κίνδυνο ή και με μέτριο κίνδυνο και έντονη επιθυμία του ασθενούς, η χειρουργική επέμβαση μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για τη μείωση του κινδύνου καρκίνου του μαστού.
– Προφυλακτική Μαστεκτομή: στην περίπτωση αυτή απομακρύνεται όλο το μαζικό παρέγχυμα με μια αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή ή όπως αναφέρεται πλέον Επέμβαση Μείωσης Κινδύνου, καθώς με την επέμβαση αυτή η μείωση του κινδύνου εμφάνισης όλων των τύπων καρκίνου του μαστού φτάνει σε ποσοστό το 95-98%. Αυτή η αφαίρεση μπορεί να γίνει ως απλή μαστεκτομή (απομάκρυνση όλων των ιστών του μαστού: παρέγχυμα, δέρμα και σύμπλεγμα θηλής-θηλαίας άλω), ως υποδόρια μαστεκτομή που διατηρεί το δέρμα του μαστού και απομακρύνεται ο αδένας με το σύμπλεγμα της θηλής ή και μαστεκτομή που προστατεύει όλο το δερματικό φάκελο του μαστού (δέρμα και σύμπλεγμα θηλής) και αφαιρεί μόνο το μαζικό παρέγχυμα. Οι προφυλακτικές μαστεκτομές συνδυάζονται συχνά με την ανακατασκευή του μαστού, εάν το επιθυμεί ο ασθενής.
– Σαλπιγγοωοθηκεκτομή: η απομάκρυνση των δύο ωοθηκών σε μια προεμμηνοπαυσιακή γυναίκα μπορεί να μειώσει τον μελλοντικό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού ενώ επιπλέον μειώνει και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών, σε γυναίκες φορείς γονιδιακών μεταλλάξεων.
Διαβάστε ακόμη για τη Πρόληψη του Καρκίνου του Μαστού:
Χειρουργική αντιμετώπιση καρκίνου του μαστού
