Παθήσεις Ανδρικού Μαστού

Γυναικομαστία

Aποτελεί την πιο συχνή καλοήθη πάθηση του ανδρικού μαστού, καθώς εμφανίζεται μέχρι και στο 35% των ανδρών κάποια στιγμή στη ζωή τους. Ο μαζικός αδένας στα άρρενα άτομα υφίσταται σε ατροφική μορφή, αποτελούμενος κατά κύριο λόγο από τους πόρους και το συνδετικό ιστό του αδένα, χωρίς την παρουσία λόβιων και με μικρή ποσότητα λίπους. Στην αληθή γυναικομαστία παρατηρείται αύξηση του στρώματος και των πόρων του αδένα. Αυτή διακρίνεται από την ψευδογυναικομαστία που παρατηρείται σε παχύσαρκα άτομα λόγω ακριβώς της αύξησης του λιπώδους ιστού του αδένα. Είναι δε δυνατό οι δυο καταστάσεις να συνυπάρχουν.

Σε τί οφείλεται;

Ο μαζικός αδένας είναι ορμονοευαίσθητο όργανο, δηλαδή η ανάπτυξη και η λειτουργία του καθορίζονται από την επίδραση σειράς ορμονών με κυριότερες τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη. Οι ορμόνες αυτές παράγονται κατά κύριο λόγο από τις ωοθήκες, τους βασικούς αδένες του γυναικείου γεννητικού συστήματος, αλλά σε χαμηλά επίπεδα ανιχνεύονται και σε άρρενα άτομα, όχι όμως σε ποσοστό που να επιδρούν στον ανδρικό μαστό. Είναι δυνατό ωστόσο να υπάρξει δράση οιστρογόνων και σε άρρενα άτομα, μέσω ποικίλων μηχανισμών, με αποτέλεσμα την αύξηση του μαζικού παρεγχύματος και την εμφάνιση γυναικομαστίας. Τέτοιοι μηχανισμοί είναι:

• Επίδραση των μητρικών οιστρογόνων κατά τη διάρκεια της κύησης σε νεογέννητα αγόρια
• Προεφηβεία σε αγόρια, με ανώριμη ακόμη λειτουργία της ανδρογένεσης (δημιουργίας των ορμονών του ανδρικού φύλου, δηλαδή της τεστοστερόνης)
• Ανισορροπία ανδρογόνων, είτε φυσιολογική όπως στην 3^η ηλικία (αναφέρεται ως γεροντική) είτε παθολογική σε παθήσεις των όρχεων, σε γενετικά σύνδρομα, σε διαταραχές μεταβολισμού κ.α.
• Υπερπαραγωγή οιστρογόνων (όγκοι όρχεων, πνεύμονα, επινεφριδίων, παθήσεις επινεφριδίων, ηπατική ανεπάρκεια, παχυσαρκία, εξωγενής λήψη κ.α.)
• Ουσίες με δράση οιστρογονική (φάρμακα, αλκοόλ, κάνναβη, φυτοοιστρογόνα και ξενοοιστρογόνα κ.α.)

Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν ανευρίσκεται σαφές αίτιο και αυτές χαρακτηρίζονται ως ιδιοπαθείς, αγνώστου δηλαδή αιτιολογίας.

Πώς εμφανίζεται;

Είναι δυνατό να εμφανίζεται στον ένα μαστό με τη μορφή επώδυνης συμπαγούς αλλά ελαστικής διόγκωσης του μαζικού αδένα, κυρίως όπισθεν της θηλαίας άλω. Συνήθως ωστόσο αφορά και στους δύο μαστούς που αυξάνουν ομοιόμορφα σε μέγεθος και ανάλογα με τη βαρύτητα της εικόνας μπορεί να έχουμε μικρή οπισθοθηλαία αύξηση ή και μεγάλη που να αφορά περιμετρικά όλο το παρέγχυμα με περίσσεια πλέον και δέρματος

Πως αντιμετωπίζεται;

Σε μονόπλευρη γυναικομαστία, αιφνιδίως εμφανιζόμενη ή ταχέως αναπτυσσόμενη εγείρεται η υπόνοια ύπαρξης όγκου, οπότε γίνεται πλήρης απεικονιστική διερεύνηση για αποκλεισμό κακοήθειας ενώ παράλληλα πραγματοποιείται και αναζήτηση πιθανού εξωγενούς αιτίου που επιδρά στη λειτουργία του αδένα. Στη δεύτερη περίπτωση της αμφοτερόπλευρης διόγκωσης θεωρείται πιθανότερη κάποια συστηματική αιτία οπότε η διερεύνηση προσανατολίζεται προς αυτή την κατεύθυνση.

Η θεραπευτική προσέγγιση γίνεται ανάλογα με το αίτιο:

– Οι παθολογικές περιπτώσεις στις οποίες ανευρίσκεται κάποιο αίτιο (π.χ. εξωγενείς ουσίες, παθήσεις ήπατος κ.λ.π.) αντιμετωπίζονται αιτιολογικά

– Οι περιπτώσεις στις οποίες ανευρίσκεται μόρφωμα στο μαστό επιβάλλουν διενέργεια βιοψίας και διαχείριση όπως και σε αντίστοιχες περιπτώσεις του γυναικείου μαζικού αδένα.

– Οι φυσιολογικές περιπτώσεις όπως η νεογνική και η εφηβική γυναικομαστία αποδράμουν συνήθως σε 6 μήνες έως σπανιότερα και 2 έτη και δεν χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης, Αντίστοιχα, στη γεροντική γυναικομαστία όπου παρατηρείται φυσιολογική έκπτωση της λειτουργίας των όρχεων, δεν συνιστάται ιδιαίτερη αντιμετώπιση.

– Τέλος, οι ιδιοπαθείς καταστάσεις αντιμετωπίζονται ανάλογα με τη βαρύτητα της εικόνας (σε μεγάλη αύξηση του αδένα με περίσσεια και δέρματος) και την ψυχολογική επιβάρυνση που προκαλούν στον ασθενή (αίσθημα μειονεξίας, ειδικά σε εφήβους) είτε:

• φαρμακευτικά με ουσίες με δράση ανδρογονική (δαναζόλη) ή αντιοιστρογονική (ταμοξιφαίνη)
• χειρουργικά, με αφαίρεση του μαζικού αδένα μέσω κατάλληλων τομών ώστε να μην επηρεαστεί η εικόνα του μαστού.
• με λιποαναρρόφηση, σε επιλεγμένες περιπτώσεις (κυρίως ψευδογυναικομαστίας)