Οι πόροι αποτελούν βασικό δομικό στοιχείο του μαζικού αδένα. Είναι επιφορτισμένοι με τη συλλογή και την εκροή του γάλακτος κατά τη φάση του θηλασμού, υπό την επίδραση των ειδικών ορμονών του εγκεφάλου που ρυθμίζουν τη παραγωγή του γάλακτος. Διακρίνονται σε περιφερικούς που είναι πολυάριθμοι, μικρής διαμέτρου και διακλαδιζόμενοι και σε μείζονες που είναι 15-20, μεγαλύτερης διαμέτρου και εκβάλλουν στη θηλή. Η τελευταία εδράζεται στην πρόσθια επιφάνεια του μαστού, στο πιο προέχον σημείο του και περιβάλλεται από τη θηλαία άλω, που βοηθάει στη σύλληψη της θηλής από το βρέφος κατά το θηλασμό και την άντληση του γάλακτος, καθώς διελαύνεται από λείες μυικές ίνες.
Ωστόσο, και εκτός θηλασμού μικρές ποσότητες υγρού παράγονται και επαναρροφώνται από τα κύτταρα που επαλείφουν το τοίχωμα των πόρων αλλά δεν γίνονται εμφανείς, καθώς βύσματα κερατίνης αποφράσσουν την έξοδο των πόρων στη θηλή. Είναι όμως δυνατό να αποπέσουν κάποια από αυτά τα βύσματα, συνήθως μετά την άσκηση μηχανικής πίεσης, και να παρουσιαστεί υγρό από τη θηλή, Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ακόμη και 20% των γυναικών είναι δυνατό να παράγουν έκκριμα από τη θηλή μετά από καθαρισμό αυτής και άσκηση πίεσης περιθηλαία, περιγράφεται δε η εμφάνιση εκκρίματος κατά τη διενέργεια μαστογραφίας, κατά τη σεξουαλική επαφή ή ακόμη και μετά από ένα ζεστό μπάνιο. Η κατάσταση αυτή θεωρείται φυσιολογική.
Ωστόσο, τόσο οι πόροι όσο και το σύμπλεγμα θηλής – θηλαίας άλω συχνά παρουσιάζουν συμπτώματα, τα οποία στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλονται σε καλοήθεις καταστάσεις, αλλά σπανιότερα και σε κακοήθεια. Το σημαντικό είναι να γίνει η σωστή διαφοροδιαγνωστική προσέγγιση και να εφαρμοστεί η κατάλληλη αντιμετώπιση. Τα συνηθέστερα συμπτώματα είναι τα παρακάτω:
- Άλγος θηλής: αναφέρεται πολύ συχνά με πολλούς χαρακτηρισμούς όπως διαξιφιστικό, νυγμώδες, καυστικό, έλξης. Είναι συνήθως στιγμιαίο και ενδεχομένως υποτροπιάζον και δεν σχετίζεται με κακοήθεια αλλά με την κλασική μασταλγία, θωρακικό άλγος, ινοκυστικές αλλαγές, πορεκτασία κ.α.
- Αυτόματο έκκριμα: χαρακτηρίζεται αυτό που εμφανίζεται χωρίς άσκηση πίεσης και επιμένει. Όταν εμφανίζεται από πολλούς πόρους και των δύο μαστών μπορεί να οφείλεται σε ποικιλία καλόηθων καταστάσεων του μαστού όπως ινοκυστικές αλλαγές, πορεκτασία ή φλεγμονή των πόρων. Επίσης παράγοντες συστηματικοί μπορεί να προκαλούν έκκριμα από πολλούς πόρους όπως διαταραγμένη θυρεοειδική λειτουργία, φάρμακα (αντιυπερτασικά, αντιβιοτικά, αντιψυχωσικά κ.α.) ή ακόμα και η αυξημένη έκκριση προλακτίνης. Όταν ωστόσο το έκκριμα είναι από ένα πόρο, ορώδες και άχρωμο ή αιματηρό που επιμένει, υποκρύπτει κάποια παθολογία στο τοίχωμα του πόρου και επιβάλλει κάποιας μορφής βιοψία (κυτταρολογική εκκρίματος, χειρουργική εκτομή)
- Εισολκή θηλής: συνηθέστερα είναι συγγενούς αιτιολογίας, λόγω ανάπτυξης συνδετικού ιστού οπισθοθηλαία, που καθηλώνει τη θηλή και δεν επιτρέπει τη ελεύθερη προπέτειά της. Είναι καλοήθης κατάσταση και διορθώνεται χειρουργικά μόνο για αισθητικούς λόγους. Άλλο συχνό αίτιο είναι η λεγόμενη πορεκτασία, δηλαδή η διάταση και μείωση του μήκους των μειζόνων γαλακτοφόρων πόρων λόγω εκφύλισης, που εμφανίζεται σε γυναίκες μεγαλύτερης συνήθως ηλικίας. Η εισέχουσα θηλή αποκτά σταδιακά χαρακτηριστική εικόνα, εκστρέφεται με την πίεση, ενώ συχνά παρατηρείται και παχύρευστο σκουρόχρωο έκκριμα. Είναι καλοήθης κατάσταση και μόνο επί εκσεσημασμένης έκκρισης, δυσχεραίνουσας την ποιότητα ζωής της ασθενούς, συνιστάται απολίνωση των οπισθοθηλαίων πόρων. Η εισολκή της θηλής ωστόσο που είναι πρόσφατης εμφάνισης και δεν επιτρέπει την έγερσή της με πίεση είναι ύποπτη κακοήθειας και πρέπει να αντιμετωπιστεί ανάλογα.
- Έκζεμα θηλής: η εικόνα φλεγμονής της θηλής και της θηλαίας άλω, με ερυθρότητα, κνησμό, εξίδρωμα και ίσως απολέπιση, είναι θορυβώδης. Μπορεί να αποτελεί εκδήλωση δερματικής λοίμωξης, αλλεργικής αντίδρασης ή και χρόνιου τραυματισμού, όπως σε δρομείς, χορευτές ή και κομμωτές. Ωστόσο μπορεί να υποκρύπτει και μια σχετικά σπάνια κακοήθη προσβολή της θηλής, ονομαζόμενη νόσος Paget της θηλής, και χρήζει άμεσης χειρουργικής εκτίμησης και πιθανά βιοψίας.
- Ψηλαφητά επάρματα θηλαίας άλω: πρόκειται για τους σμηγματογόνους αδένες του Montgomeri που απολήγουν «τυφλά» στο δέρμα της θηλαίας άλω και έχουν λιπαντική λειτουργία. Μπορεί να τραυματιστούν, συχνά από την ίδια τη γυναίκα που τους παρατηρεί, και να γίνουν επώδυνοι. Άρση του τραυματισμού είναι αρκετή θεραπεία.
Χειρουργική αντιμετώπιση καρκίνου του μαστού
