Στις κοινωνίες με δυτικό τρόπο ζωής ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή κακοήθεια στο γυναικείο πληθυσμό και η δεύτερη σε αιτία θανάτου από καρκίνο. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι το 2017:
– 3.5 εκατομμύρια γυναίκες είχαν ιστορικό καρκίνου του μαστού – κάποιες έχουν θεραπευθεί ενώ άλλες ακόμη πάσχουν και βρίσκονται σε θεραπεία
– διαγνώστηκαν 250.000 νέες περιπτώσεις σε γυναίκες και 2500 σε άνδρες
– απεβίωσαν 40000 γυναίκες και 400 άνδρες από καρκίνο του μαστού
Αντίστοιχα είναι τα στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για το 2018, για την επίπτωση και τη θνητότητα της νόσου παγκοσμίως:
Αναλύοντας πιο συστηματικά τα δεδομένα μπορούν απαντηθούν σημαντικές ερωτήσεις, όπως:
- Έχουν όλες οι γυναίκες τον ίδιο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού;
Τα αριθμητικά στοιχεία αφορούν σε μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες, από τις οποίες συνάγονται συνολικά συμπεράσματα. Η εφαρμογή αυτών των δεδομένων σε ατομικό επίπεδο είναι πιο σύνθετη, καθώς κάθε άτομο έχει τις πιθανότητες να νοσήσει από καρκίνο του μαστού που ισχύουν για την πληθυσμιακή ομάδα στην οποία ανήκει αλλά ενδέχεται αυτός ο κίνδυνος να τροποποιείται από επιμέρους παραμέτρους που αφορούν το συγκεκριμένο άτομο. Αυτές οι παράμετροι αναφέρονται ως Παράγοντες Κινδύνου και είναι καταστάσεις που έχει βρεθεί ότι εμφανίζονται συχνότερα ή και λιγότερο συχνά σε άτομα που έχουν νοσήσει στο παρελθόν.
- Σε ποια ηλικία είναι μεγαλύτερη η επίπτωση της νόσου;
Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού αυξάνει με την ηλικία. Παρουσιάζει μια αρχική αύξηση μετά την ηλικία των 40 ετών και σημαντική μετά τα 50 έτη. Κορυφώνεται στη δεκαετία των 60 ετών και παρουσιάζει μια κάμψη μετά τα 80 έτη. Χαρακτηριστικά, οι πιθανότητες ανά ηλικία είναι:
20 ετών > 0,1 % ή 1 στις 1500 γυναίκες
30 ετών > 0,5 % ή 1 στις 220 γυναίκες
40 ετών > 1,5 % ή 1 στις 68 γυναίκες
50 ετών > 2,3 % ή 1 στις 43 γυναίκες
60 ετών > 3,4 % ή 1 στις 29 γυναίκες
70 ετών > 3,9 % ή 1 στις 25 γυναίκες
Οπότε συνολικά μια γυναίκα σήμερα έχει πιθανότητα 12% (1 στις 8) να νοσήσει από καρκίνου του μαστού.
- Είναι συχνότερη η εμφάνιση της νόσου σήμερα σε σχέση με παλαιότερες εποχές;
Στη δεκαετία του ’70 η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού υπολογιζόταν, με τα τότε δεδομένα, σε 1 στις 11 γυναίκες. Η μετάβαση στα σημερινά δεδομένα του 1 στις 8 γυναίκες αποτελεί αξιόλογη αύξηση, που αποδίδεται σε ποικιλία παραγόντων, όπως:
– αύξηση του μέσου όρου ζωής
– αύξηση παχυσαρκίας
– λήψη ορμονικών σκευασμάτων
– αλλαγές στα μοτίβα τεκνοποίησης (μεγαλύτερη ηλικία, λιγότερες κυήσεις)
– προληπτικός έλεγχος (screening) (εντοπισμός σε πρώιμα, μη συμπτωματικά, στάδια)
- Παίζει ρόλο η γεωγραφική περιοχή;
Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το 2018, η μεγαλύτερη ετήσια επίπτωση της νόσου με πάνω από 70 νέα περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού αφορά στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και την Ωκεανία (Αυστραλία), δηλαδή γεωγραφικές περιοχές με αντίστοιχο τρόπο ζωής. Αντίθετα η χαμηλότερη επίπτωση της τάξης των 25 νέων περιστατικών ανά 100.000 κατοίκους καταγράφεται στην Αφρική και την Ινδία, όπου τα πολιτιστικά και κοινωνικοοικονομικά μοτίβα είναι τελείως διαφορετικά.
- Ποιοι άλλοι παράγοντες σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού;
Μεγάλη συχνότητα καρκίνου του μαστού παρατηρείται στις Εβραϊκές κοινότητες Ashkenazi της κεντρικής Ευρώπης, ενώ στις δυτικές κοινωνίες παρατηρείται αύξηση της επίπτωσης της νόσου σε υψηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Η τελευταία διαφορά αναδεικνύεται χαρακτηριστικά στη Βόρεια Αμερική ανάμεσα στους λευκούς και τις πολλαπλές άλλες κοινότητες, όπως των Αφροεμερικάνων, των Ισπανόφωνων αλλά και των μεταναστών από χώρες της Ασίας και των νησιών του Ειρηνικού.
- Ποια είναι η θνητότητα τελικά από καρκίνο του μαστού;
Αντίστοιχα με τη διακύμανση στην επίπτωση της νόσου παρατηρείται ανάλογη διακύμανση και στη θνητότητα. Με βάση στοιχεία του ΠΟΥ αλλά και της American Cancer Society:
– Παγκοσμίως καταγράφονται 13 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους ετησίως από καρκίνο του μαστού
– Παρατηρείται μικρότερη θνητότητα σε αναπτυγμένες (δυτικότροπες) χώρες της τάξης των 12 θανάτων ανά 100.000 κατοίκους (Β. Αμερική – Ευρώπη) σε σύγκριση με τις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου καταγράφονται ετησίως περισσότεροι από 20 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους. Η εικόνα αυτή αντανακλά κατά κύριο λόγο τη διαφορά πρόσβασης σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες υγείας, τόσο στον τομέα της πρόληψης – πρώιμης διάγνωσης όσο και στον τομέα της αποτελεσματικής θεραπείας στα αντίστοιχα περιβάλλοντα.
– Στις δυτικές κοινωνίες παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της θνητότητας από τη δεκαετία του 1990 μέχρι το 2015, οπότε φαίνεται να σταθεροποιείται. Η βελτίωση αυτή αποδίδεται αφενός στην αυξημένη εφαρμογή του μαστογραφικού ελέγχου και αφετέρου στη βελτίωση των θεραπευτικών μέσων.
- Ποια είναι η επιβίωση από τον καρκίνο του μαστού;
Η επιβίωση από τον καρκίνο του μαστού, ανεξαρτήτως ηλικίας, σταδίου νόσου και θεραπείας, είναι υψηλή. Χαρακτηριστικά αναφέρεται:
91% στα 5 πρώτα χρόνια από τη διάγνωση
86% στα 10 χρόνια από τη διάγνωση και
80% στα 15 χρόνια από τη διάγνωση.
Φυσικά, τα ποσοστά αυτά είναι σαφώς καλύτερα σε πρώιμη διάγνωση νόσου, καθώς αγγίζουν την επιβίωση του μέσου πληθυσμού. Αλλά και σε προχωρημένη νόσο παρατηρείται συνεχώς βελτίωση της επιβίωσης, λόγω των πολύ αποτελεσματικών σύγχρονων θεραπειών που δεν υπήρχαν προ 10 – 20 έτη.
Χειρουργική αντιμετώπιση καρκίνου του μαστού
