Η κλινική εξέταση και οι απεικονιστικές εξετάσεις του μαστού συνδυαστικά μπορούν να εξασφαλίσουν την ακριβή διάγνωση καλοήθειας σε υψηλό ποσοστό, που αγγίζει το 80%. Οι υπόλοιπες περιπτώσεις αφορούν σε “γκρίζες ζώνες”, δηλαδή καλόηθεια που μιμείται κακοήθεια και αντιστρόφως. Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται επιπλέον χειρισμός ώστε να εξασφαλιστεί η ακρίβεια της διάγνωσης, είτε πρόκειται περί καλοήθειας είτε περί κακοήθειας. Ο χειρισμός αυτός αφορά στη λεγόμενη βιοψία. Ως βιοψία (βίος + όψη) ορίζεται η λήψη υλικού από κάποιο όργανο και η εξέτασή του στο μικροσκόπιο από τον αντίστοιχο ιατρό, προκειμένου να αποσαφηνιστεί η φύση αυτού του υλικού.
Το υλικό που λαμβάνεται μπορεί να αποτελείται από κύτταρα μόνο, οπότε εξετάζεται από ιατρό κυτταρολόγο (κυτταρολογική εξέταση) ή να αφορά σε τμήμα ιστού του υπό εξέταση οργάνου, οπότε εξετάζεται από παθολογοανατόμο (ιστολογική εξέταση).
Κυτταρολογική εξέταση
Τι υλικό εξετάζεται;
Εξετάζονται κύτταρα ως προς τη μορφολογία τους (πυρήνας, κυτταρόπλασμα, σχήμα κλπ), τον αριθμό τους, τη συσχέτιση μεταξύ τους (ομάδες, μεμονωμένα), το υπόστρωμα στο οποίο βρίσκονται (εξωκυττάρια ουσία) και πλέον μοριακοί δείκτες που μπορεί να εκφράζουν
Πώς διενεργείται;
– Με απευθείας λήψη των κυττάρων δια επαφής (π.χ. σε έκκριμμα θηλής με απευθείας επικόλληση του υγρού σε ειδικό πλακίδιο)
– Με λήψη δια λεπτής βελόνας (FNA Fine Needle Aspiration): πρόκειται για λήψη κυττάρων διαμέσου βελόνης επαρκούς διαμέτρου σε βλάβες ευρισκόμενες στο εσωτερικό των οργάνων (με αναρρόφηση ή πολλαπλές εισαγωγές της βελόνας). Στην περίπτωση αυτή, εάν η βλάβη είναι ψηλαφητή η είσοδος της βελόνας πραγματοποιείται με βάση το ψηλαφητικό εύρημα. Εάν η βλάβη δεν είναι ψηλαφητή και εντοπίζεται κατά βάση υπερηχογραφικά, η καθοδήγηση της βελόνας πραγματοποιείται υπό υπερηχογραφική παρακολούθηση. Ωστόσο, η σύγχρονη προσέγγιση είναι και στις ψηλαφητές βλάβες πλεόν η εξέταση να διενεργείται υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση που εξασφαλίζει την ακρίβεια της μεθόδου.
Ποιος την εκτελεί;
– Ο χειρουργός μαστού διενεργεί τη λήψη του υλικού, καθώς είναι ο γιατρός που παρακολουθεί την ασθενή και θέτει την ένδειξη της βιοψίας.
– Ο κυτταρολόγος εξετάζει το ληφθέν υλικό στο μικροσκόπιο και αποφαίνεται για την φύση αυτού (επάρκεια υλικού ώστε να τεθεί διάγνωση, είδος κυττάρων, πιθανή σημασία αυτών).
Ποια είναι η ακρίβεια της μεθόδου;
– Η ακρίβεια της κυτταρολογικής εξέτασης, δηλαδή η δυνατότητά της να διακρίνει μια παθολογική κατάσταση από μια φυσιολογική είναι υψηλή (> 80%), αλλά προϋποθέτει εξειδίκευση χειρουργού και κυτταρολόγου.
– Η υφή της βλάβης (συμπαγείς βλάβες δίνουν λιγότερα κύτταρα), η ανομοιογένειά της (περιοχές με διαφορετική κυτταρική σύσταση), η θέση της (εν τω βάθει βλαβες δυσχερείς στη προσέγγιση) καθώς και η φύση της (αρχόμενη κακοήθεια με πλειόμορφο κυτταρικό πληθυσμό) είναι κάποιοι από τους παράγοντες που μειώνουν την ακρίβεια της εξέτασης.
Ιστολογική Εξέταση
Τι υλικό εξετάζεται;
Εξετάζεται ιστός από τη ύποπτη προς βιοψία περιοχή, οπότε εκτός από τη μορφολογία των κυττάρων, εξετάζεται και η αρχιτεκτονική δομή του ιστού (πώς τοποθετούνται τα κύτταρα μεταξύ τους, εάν διατηρούν τη βασική δομή του οργάνου, την ποικολομορφία τους, τον προσανατολισμό τους) κ.α.
Πώς διενεργείται;
– Διαδερμικά λαμβάνονται τμήματα από την υπό εξέταση βλάβη με ειδική βελόνα μεγάλου διαμετρήματος, η λεγόμενη core biopsy. Ανάλογα με την απεικονιστική μέθοδο στην οποία είναι εμφανής η ύποπτη αλλοίωση, επιλέγεται και η αντίστοιχη μορφή βιοψίας. Διενεργείται κατά προτίμηση υπό υπερηχογραφική καθοδήγηση, ακόμα και σε ψηλαφητές βλάβες, για την εξασφάλιση μεγαλύτερης ακρίβειας. Σε μαστογραφικές αλλοιώσεις, μπορεί να πραγματοποιηθεί η λεγόμενη στερεοτακτική βιοψία με μαστογραφική καθοδήγηση.
– Χειρουργικά, αφαιρείται ολόκληρη η ύποπτη αλλοίωση (σπανιότερα τμήμα αυτής), σε περιπτώσης αδυναμίας ή αποτυχίας της διαδερμικής λήψης ιστού με κόπτουσα βελόνα. Πρέπει να αποτελεί ως μέθοδος μόνο το 10% των διαγνωστικών τεχνικών σε οργανωμένα τμήματα μαστού
Ποιος την εκτελεί;
– Ο εξειδικευμένος χειρουργός μαστού, κατόπιν συνεκτίμησης ιστορικού, κλινικής εικόνας και απεικονιστικών ευρημάτων θέτει και εκτελεί την ενδεδειγμένη μορφή της βιοψίας ιστού.
– Ο εξειδικευμένος παθολογοανατόμος μαστού εκτιμά το ληφθέν δέιγμα
Ποια είναι η ακρίβεια της μεθόδου;
Η ακρίβεια της μεθόδου ξεπερνά το 98% σε εξειδικευμένα κέντρα μαστού