Το υπερηχογράφημα μαστών αποτελεί αρκετά αξιόπιστη απεικονιστική εξέταση των μαστών. Δεν χρησιμοποιείται ωστόσο ως μέθοδος προληπτικού ελέγχου αλλά συμπληρωματικά στη μαστογραφία ή την κλινική εξέταση, όταν υπάρχει διαφοροδιαγνωστικό πρόβλημα. Λόγω ωστόσο της ευκολίας διενέργειάς του και κατ’ επέκταση της επαναληψιμότητάς του, αλλά και της ασφάλειάς του αποτελεί σημαντικό εργαλείο στην διαγνωστική προσπέλαση των παθήσεων του μαστού.
Ποια είναι η τεχνική διενέργειας των υπερήχων;
Η απεικόνιση του εσωτερικού των οργάνων με τη βοήθεια των υπερήχων στηρίζεται στις βασικές ιδιότητες των ηχητικών κυμάτων και στις αλλαγές που αυτά υφίστανται κατά την επαφή τους με διαφορετικές επιφάνειες. Μια ειδικά διαμορφωμένη συσκευή, που ονομάζεται ηχοβολέας του υπερήχου, περιέχει εξειδικευμένους κρυστάλλους που με την δίοδο του ρεύματος διεγείρονται και εκπέμπουν ηχητικά κύματα πολύ υψηλής συχνότητας – υπερηχητικά.
Τα κύματα αυτά περνώντας μέσα από τους ιστούς υφίστανται διάφορες αλλαγές (απορροφώνται, διαχέονται, διαθλώνται) και κυρίως ανακλώνται, δηλαδή γυρίζουν πίσω προς την πηγή εκπομπής, τους ειδικούς κρυστάλλους. Οι τελευταίοι πέρνουν τα ανακλώμενα ηχητικά σήματα και τα μετατρέπουν σε ηλεκτρικά σήματα, που καταγράφωνται ως εικόνες με διαβαθμίσεις του γκρι.
Τα ανακλώμενα σήματα, που διαμορφώνουν και την εικόνα που λαμβάνουμε, είναι αντίστοιχα των επιφανειών που συναντούν στη διαδρομή τους τα αρχικά ηχητικά κύματα. Άλλες δομές είναι σχετικά συμπαγείς και απορροφούν ένα μέρος των κυμάτων αφήνοντας ένα τμήμα τους να επιστρέψει, άλλες είναι τόσο συμπαγείς που απορροφούν όλη την ενέργεια του ηχητικού σήματος οπότε αυτό χάνεται ενώ άλλες απορροφούν ελάχιστα το κύμα και του επιτρέπουν να τις διαπεράσει και να ανακλασθεί σχεδόν πλήρως πίσω στον ηχοβολέα.
Έτσι επιτυγχάνονται εικόνες που αντιπροσωπεύουν την υφή των ιστών μέσα από τους οποίους περνούν οι υπέρηχοι.
Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την επίτευξη βέλτιστης ποιότητας της εξέτασης;
- Γραμμική κεφαλή ηχοβολέα
- Υψηλή συχνότητα υπερήχητικών κυμάτων (τουλάχιστον 12 MHz), ώστε να έχουν επαρκή διεισδυτικότητα σε μικρό πάχος ιστών, όπως ο μαστός που είναι επιφανειακό όργανο
- Δυνατότητα διενέργειας μελέτης χαμηλής αιματικής ροής (Power Doppler), για τον έλεγχο της αγγείωσης πιθανών ευρημάτων
- Εμπειρία αυτού που διενεργεί την υπερηχογραφική εξέταση στη φυσιολογία/ ανατομία αλλά και στην παθολογία του μαστού
Ποια είναι τα ευρήματα σε μια υπερηχογραφική εξέταση;
- Εκτίμηση πυκνότητας μαζικού παρεγχύματος (που ανατανακλάται σε αυξημένη ηχογένεια)
- Χαρακτηρισμός μορφωμάτων που ανιχνεύονται στη μαστογραφία, ως προς τη σύστασή στους (κυστικά ή συμπαγή)
- Λεπτομερής μελέτη κυστικών μορφωμάτων (περίγραμμα, περιεχόμενο, τοίχωμα, διαφραγμάτια, πολλαπλά σε επικοινωνία μεταξύ τους, υποτροπιάζοντα μετά αναρρόφηση)
- Λεπτομερής μελέτη συμπαγών μορφωμάτων (προσανατολισμός, σχήμα, περιεχόμενο, περίγραμμα, όρια, γειτονικοί ιστοί, αγγείωση, συνοδές αποτιτανώσεις)
- Μελέτη αρχιτεκτονικής του αδένα (σύνδεσμοι, νησιδες λίπους, περιοχές αδένωσης)
- Μελέτη πόρων (τοίχωμα, πάχος, περιεχόμενο)
- Μελέτη μασχαλιαίων λεμφαδένων (σχήμα, μέγεθος, μορφολογία, αγγείωση, σχέση με γειτονικούς ιστούς)
Τι είναι η ελαστογραφία;
Οι κλασικοί υπέρηχοι επιτυγχάνουν διάκριση των ιστών με βάση την αντανάκλαση των ηχητικών κυμάτων, αναλόγως της υφής τους, αν είναι δηλαδή συμπαγείς ή κυστικοί.
Τεχνολογική εξέλιξη αποτελεί η δυνατότητα να μελετηθεί η αντανάκλαση των υπερηχητικών κυμάτων ανάλογα με την ελαστικότητα των ιστών και να δημιουργηθούν αντιστοιχες εικόνες ελαστικότητας επιπρόσθετα των εικόνων υφής- μορφολογίας. Διαμορφώθηκε κατ’ αυτό τον τρόπο η επιπλέον υπερηχογραφική μελέτη της ελαστογραφίας, η οποία δρα συμπληρωματικά στον κλασσικό υπέρηχο και μπορεί να ενισχύσει την αρχική διάγνωση.
Ποιες είναι οι ενδείξεις χρήσης των υπερήχων στην απεικόνιση των μαστών;
Στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου:
– συμπληρωματικά στη μαστογραφία γυναικών γενικού κινδύνου με πυκνούς μαστούς (ACR III- IV)
– συμπληρωματικά στη μαστογραφία γυναικών υψηλού κινδύνου άνω των 30 ετών
– ώς κύρια εξέταση σε ασυμπτωματικές γυναίκες υψηλού κινδύνου μικρότερες των 30 ετών
Στο πλαίσιο διαφοροδιάγνωσης:
– σε ψηλαφητό μόρφωμα ή ασύμμετρη διόγκωση του μαζικού αδένα
– σε μαστογραφικό εύρημα, συνηθέστερα σκίαση ή οζίδιο
– σε κλινικό εύρημα σε γυναίκα μικρότερη των 30 ετών
– σε κλινικό εύρημα σε γυναίκα που κυοφορεί
– σε εύρημα στη μαγνητική μαστογραφία
Στο πλαίσιο βιοψίας:
– κυτταρολογική εξέταση υπό US ( FNA US guided)
– Core Biopsy Υπό US
– Vacuum assisted biopsy υπό US
– διεγχηρητική τοποθέτηση συρμάτινου οδηγού
Χειρουργική αντιμετώπιση καρκίνου του μαστού
